Doktorske studije sociologije (2014)

Nivo studija: Doktorske

Trajanje programa u godinama: 3

Naučni naziv: doktor nauka - sociologija

Uslovi upisa: Završene diplomske akademske studije – master iz oblasti sociologije (300 ESPB), prosečna ocena na osnovnim i diplomskim akademskim studijama najmanje 8 (osam) ili najmanje 5 naučnih radova objavljenih u časopisima od nacionalnog i međunarodnog značaja, poznavanje jednog stranog (svetskog) jezika; lice koje nema završene odgovarajuće studije polaže diferencijalni ispit, u skladu sa Statutom fakulteta.

Uslovi za prelazak sa drugih studijskih programa u okviru istih ili srodnih oblasti studija: Student može preći sa drugih studijskih programa na ovaj program ukoliko položi diferencijalne ispite koje utvrđuje Veće Odeljenja za sociologiju na osnovu uvida u sadržaj studijskog programa sa kojeg prelazi. Procedura prelaska utvrđena je Statutom Fakulteta.

Način izbora predmeta iz drugih studijskih programa: Izbor se vrši sa liste izbornih predmeta doktorskih studija Fakulteta i/ili Univerziteta, u dogovoru sa mentorom, a u skladu sa Pravilnikom o prijavljivanju predmeta Fakulteta.

Cilj: Osnovni cilj doktorskih studija sociologije jeste to da se kandidati po njegovom završetku mogu bez teškoća, ravnopravno i kompetentno, uključivati u naučnu zajednicu, kako u našoj zemlji tako i u svetu, i tako doprinositi razvoju svoje discipline, opšteg naučnog znanja, kao i društva u celini. Da bi se taj opšti cilj postigao, studij se usmerava na više posebnih ciljeva. Sticanje naučne kompetencije podrazumeva nekoliko elemenata: - produbljeno upoznavanje studenata sa ranijim i postojećim temeljnim fondom socioloških znanja, kao i, posebno, s najnovijim teorijskim i istraživačkim orijentacijama u sociologiji i srodnim društvenim naukama; - ovladavanje ključnim opštim naučnim pretpostavkama na epistemološkom i metodološkom planu, kao i na planu istraživačkih tehnika; - upoznavanje sa naučnim dostignućima u srodnim oblastima društvenih nauka (antropologija, istorija, ekonomija, psihologija itd.), i to kako onima koje razvijaju saznanja komplementarna područjima od posebnog interesa za kandidata tako i onima koje su neophodne za tumačenje šireg konteksta u kojem se odvijaju (pa tako mogu i objasniti) složeni društveni procesi; - razvoj sposobnosti za kritičku evaluaciju kako postojećih znanja, teorijskih i metodoloških pretpostavki, kao i prikupljenih činjenica, tako i vlastite istraživačke rutine, jer se samo na taj način može oblikovati samostalan naučni pristup društvenim činjenicama, koji je pretpostavka za kreativno mišljenje, pa tako i za bavljenje naukom. S obzirom na to da je za savremene, a posebno društvene nauke, karakteristično postojanje niza alternativnih (međusobno suprotstavljenih) teorija, poseban cilj studija biće upoznavanje kandidata sa njihovim osobenostima, prednostima i nedostacima, kako bi se razvila svest o pluralizmu naučnih pristupa, nužnosti tolerancije za teorijske razlike, mogućoj teorijskoj plodnosti koju postojeće razlike mogu podsticati, ali i neophodnosti nastojanja da se pronađe – za dati nivo istorijskog razvoja nauke – najrelevantnije stanovište za tumačenje različitih društvenih procesa. Najzad, poseban cilj doktorskih studija sociologije mora biti razvijanje svesti o društvenoj utemeljenosti nauke, kako u tom smislu što je društvo specifično istraživačko polje discipline, te što je sam teorijski i metodološki aparat ove nauke društveno-istorijski uslovljen (promenljiv itd.) nego i po tome što se unutar sociologije mora održavati svest o društvenoj odgovornosti nauke – na planu nastojanja da se pronađu objašnjenja za relevantne društvene probleme, ali i predlozi potencijalnih rešenja za te probleme.

Lista obaveznih i izbornih studijskih područja, odnosno predmeta, sa okvirnim sadržajem Lista obaveznih predmeta pokriva osnovna područja sociologije: sociološku teoriju, istoriju discipline i metodologiju. Izborni predmeti omogućavaju razvoj specifičnih socioloških znanja (područja sociologije politike, kulture, ekonomske sociologije, urbane sociologije, porodice, socijalne patologije, roda), kao i interdisciplinarnost (antropologija, istorija, ekonomija itd.). U okviru ponuđenih kurseva produbljeno će se proučavati osnovni pojmovi discipline i posebnih područja, istorijski razvoj, kao i kvantitativni i kvalitativni metodi prikupljanja podataka u društvenim naukama. Način izvođenja studija – bodovna vrednost svakog predmeta iskazana u skladu sa evropskim sistemom prenosa bodova Svaki predmet (tri obavezna i tri izborna) nosi po 10 ESPB bodova, 15 bodova nosi pisanje i odbrana prijave teme i 45 ESPB studijski istraživački rad, a za izradu i odbranu teze student dobija 60 ESPB bodova. Bodovna vrednost doktorske disertacije Ukupna bodovna vrednost – uključujući pisanje i odbranu prijave teme, studijski istraživački rad i izradu i odbranu doktorske teze – 120 ESPB. Preduslovi za upis pojedinih predmeta ili grupe predmeta Svi studenti mogu upisati bilo koji sociološki predmet. Za upis izbornih predmeta sa drugih studijskih grupa student dobija saglasnost voditelja doktorskih studija i mentora.

Kompetencije: Program doktorskih studija sociologije koncipiran je tako da student, po završetku procesa obrazovanja, razvije sposobnost za samostalno, sistematsko i kritičko istraživanje teorijskih, istorijskih i empirijskih problema relevantnih za društvene nauke. Da bi to postigao, student se obučava da dijagnostikuje teorijski i praktično (društveno) relevantna pitanja, da bude u stanju da osmisli teorijski i/ili empirijski istraživački program pomoću kojeg bi ta pitanja proučavao, da poznaje odgovarajuće istraživačke metode i tehnike, kao i metode za obradu podataka, da bude pripremljen da kreativno i originalno interpretira dobijene istraživačke rezultate te da svoje nalaze uključi u postojeći fundus naučnog znanja, da predviđa rešenja društvenih problema i njihove posledice. Studenti će tokom programa steći temeljno sociološko obrazovanje, kao i produbiti razumevanje ključnih problema drugih srodnih društvenih nauka, biće upoznati sa sociološkim istraživačkim metodama i tehnikama, kao i savremenim tehnikama računarske obrade podataka. Posebna pažnja biće posvećena obuci studenata da, posle završetka studija, nastave da prate nova naučna dostignuća i na taj se način aktivno uključuju u međunarodnu naučnu zajednicu. Radi toga, studenti će biti pripremljeni da, na profesionalnom nivou, sarađuju u međunarodnim istraživačkim projektima, kao i da izlažu rezultate svog rada, u knjigama, časopisima, na naučnim konferencijama, javnim predavanjima itd. Na taj način, studenti se kroz program doktorskih studija sociologije osposobljavaju da samostalno i originalno doprinesu razvoju sociološke nauke, kao i naučnom mišljenju uopšte. Posebno mesto u koncipiranju studija ima status sociologije kao nauke koja omogućava samorefleksivnost društva. Stoga, pored izgradnje svesti o tome da sociološko istraživanje podrazumeva neophodnost poštovanja principa etičkog kodeksa dobre naučne prakse, doktorski studij sociologije razvija saznanje o društvenoj odgovornosti sociologa za razvoj društvene zajednice.