Doktorske studije sociologije (2009/2010)

Nivo studija: Doktorske

Trajanje programa u godinama: 3

Naučni naziv: doktor nauka - sociološke nauke

Uslovi upisa: Završene diplomske akademske studije – master iz oblasti sociologije (300 ESPB), prosečna ocena na osnovnim i diplomskim akademskim studijama najmanje 8 (osam) ili najmanje 5 naučnih radova objavljenih u časopisima od nacionalnog i međunarodnog značaja, poznavanje jednog stranog (svetskog) jezika; lice koje nema završene odgovarajuće studije polaže diferencijalni ispit, u skladu sa Statutom fakulteta.

Uslovi za prelazak sa drugih studijskih programa u okviru istih ili srodnih oblasti studija: Student može preći sa drugih studijskih programa na ovaj program ukoliko položi diferencijalne ispite koje utvrđuje Veće Odeljenja za sociologiju na osnovu uvida u sadržaj studijskog programa sa kojeg prelazi. Procedura prelaska utvrđena je Statutom Fakulteta.

Način izbora predmeta iz drugih studijskih programa: Izbor se vrši sa liste izbornih predmeta doktorskih studija Fakulteta i/ili Univerziteta, u dogovoru sa mentorom, a u skladu sa Pravilnikom o prijavljivanju predmeta Fakulteta.

Cilj: Osnovni cilj doktorskih studija sociologije jeste to da se kandidati po njegovom završetku mogu bez teškoća, ravnopravno i kompetentno, uključivati u naučnu zajednicu, kako u našoj zemlji tako i u svetu, i tako doprinositi razvoju svoje discipline, opšteg naučnog znanja, kao i društva u celini. Da bi se taj opšti cilj postigao, studij se usmerava na više posebnih ciljeva. Sticanje naučne kompetencije podrazumeva nekoliko elemenata: * produbljeno upoznavanje studenata sa ranijim i postojećim temeljnim fondom socioloških znanja, kao i, posebno, s najnovijim teorijskim i istraživačkim orijentacijama u sociologiji i srodnim društvenim naukama; * ovladavanje ključnim opštim naučnim pretpostavkama na epistemološkom i metodološkom planu, kao i na planu istraživačkih tehnika; * upoznavanje sa naučnim dostignućima u srodnim oblastima društvenih nauka (antropologija, istorija, ekonomija, psihologija itd.), i to kako onima koje razvijaju saznanja komplementarna područjima od posebnog interesa za kandidata tako i onima koje su neophodne za tumačenje šireg konteksta u kojem se odvijaju (pa tako mogu i objasniti) složeni društveni procesi; * razvoj sposobnosti za kritičku evaluaciju kako postojećih znanja, teorijskih i metodoloških pretpostavki, kao i prikupljenih činjenica, tako i vlastite istraživačke rutine, jer se samo na taj način može oblikovati samostalan naučni pristup društvenim činjenicama, koji je pretpostavka za kreativno mišljenje, pa tako i za bavljenje naukom. S obzirom na to da je za savremene, a posebno društvene nauke, karakteristično postojanje niza alternativnih (međusobno suprotstavljenih) teorija, poseban cilj studija biće upoznavanje kandidata sa njihovim osobenostima, prednostima i nedostacima, kako bi se razvila svest o pluralizmu naučnih pristupa, nužnosti tolerancije za teorijske razlike, mogućoj teorijskoj plodnosti koju postojeće razlike mogu podsticati, ali i neophodnosti nastojanja da se pronađe – za dati nivo istorijskog razvoja nauke – najrelevantnije stanovište za tumačenje različitih društvenih procesa. Najzad, poseban cilj doktorskih studija sociologije mora biti razvijanje svesti o društvenoj utemeljenosti nauke, kako u tom smislu što je društvo specifično istraživačko polje discipline, te što je sam teorijski i metodološki aparat ove nauke društveno-istorijski uslovljen (promenljiv itd.) nego i po tome što se unutar sociologije mora održavati svest o društvenoj odgovornosti nauke – na planu nastojanja da se pronađu objašnjenja za relevantne društvene probleme, ali i predlozi potencijalnih rešenja za te probleme.

Lista obaveznih i izbornih studijskih područja, odnosno predmeta, sa okvirnim sadržajem: Lista obaveznih predmeta pokriva osnovna područja sociologije: sociološku teoriju, istoriju discipline i metodologiju. Izborni predmeti omogućavaju razvoj specifičnih socioloških znanja (područja sociologije politike, kulture, ekonomske sociologije, urbane sociologije, porodice, socijalne patologije, roda), kao i interdisciplinarnost (antropologija, istorija, ekonomija itd.). (Posle naziva svake grupe izbornih predmeta u zagradi je naveden broj ESPB koji student treba da ostvari polaganjem predmeta ponuđenih u okviru odgovarajuće grupe). U okviru ponuđenih kurseva produbljeno će se proučavati osnovni pojmovi discipline i posebnih područja, istorijski razvoj, kao i kvantitativni i kvalitativni metodi prikupljanja podataka u društvenim naukama. Način izvođenja studija – bodovna vrednost svakog predmeta iskazana u skladu sa Evropskim sistemom prenosa bodova: Svaki predmet (tri obavezna i tri izborna) nosi po 10 ESPB, 15 bodova nosi pisanje i odbrana prijave teme i 45 ESPB studijski istraživački rad, a za izradu i odbranu teze student dobija 60 ESPB. Bodovna vrednost doktorske disertacije: Ukupna bodovna vrednost – uključujući pisanje i odbranu prijave teme, studijski istraživački rad i izradu i odbranu doktorske teze – 120 ESPB. Preduslovi za upis pojedinih predmeta ili grupe predmeta: Svi studenti mogu upisati bilo koji sociološki predmet. Za upis izbornih predmeta sa drugih studijskih grupa student dobija saglasnost voditelja doktorskih studija i mentora.

Kompetencije: Program doktorskih studija sociologije koncipiran je tako da student, po završetku procesa obrazovanja, razvije sposobnost za samostalno, sistematsko i kritičko istraživanje teorijskih, istorijskih i empirijskih problema relevantnih za društvene nauke. Da bi to postigao, student se obučava da dijagnostikuje teorijski i praktično (društveno) relevantna pitanja, da bude u stanju da osmisli teorijski i/ili empirijski istraživački program pomoću kojeg bi ta pitanja proučavao, da poznaje odgovarajuće istraživačke metode i tehnike, kao i metode za obradu podataka, da bude pripremljen da kreativno interpretira dobijene istraživačke rezultate te da svoje nalaze uključi u postojeći fundus naučnog znanja. Studenti će tokom programa steći temeljno sociološko obrazovanje, kao i osnovno razumevanje ključnih problema drugih srodnih društvenih nauka, biće upoznati sa sociološkim istraživačkim metodama i tehnikama, kao i savremenim tehnikama računarske obrade podataka. Posebna pažnja biće posvećena obuci studenata da, posle završetka studija, nastave da prate nova naučna dostignuća i na taj se način aktivno uključuju u međunarodnu naučnu zajednicu. Radi toga, studenti će biti pripremljeni da, na profesionalnom nivou, sarađuju u međunarodnim istraživačkim projektima, kao i da izlažu rezultate svog rada, u knjigama, časopisima, na naučnim konferencijama, javnim predavanjima itd. Na taj način, studenti se kroz program doktorskih studija sociologije osposobljavaju da samostalno doprinesu razvoju sociološke nauke, kao i naučnom mišljenju uopšte. Posebno mesto u koncipiranju studija ima status sociologije kao nauke koja omogućava samorefleksivnost društva. Stoga, pored izgradnje svesti o tome da sociološko istraživanje podrazumeva neophodnost poštovanja principa etičkog kodeksa dobre naučne prakse, doktorski studij sociologije razvija saznanje o društvenoj odgovornosti sociologa za razvoj društvene zajednice.