Doktorske akademske studije sociologije (2021)

Nivo studija: Doktorske

Trajanje programa u godinama: 3

Naučni naziv: doktor nauka - sociologija

Uslovi upisa: Završene diplomske akademske studije – master iz oblasti sociologije (300 ESPB), prosečna ocena na osnovnim i diplomskim akademskim studijama najmanje 8 (osam) ili najmanje 5 naučnih radova objavljenih u časopisima od nacionalnog i međunarodnog značaja, poznavanje jednog stranog (svetskog) jezika; lice koje nema završene odgovarajuće studije polaže diferencijalni ispit, u skladu sa Statutom fakulteta.

Uslovi za prelazak sa drugih studijskih programa u okviru istih ili srodnih oblasti studija: Student može preći sa drugih studijskih programa na ovaj program ukoliko položi diferencijalne ispite koje utvrđuje Veće Odeljenja za sociologiju na osnovu uvida u sadržaj studijskog programa sa kojeg prelazi. Procedura prelaska utvrđena je Statutom Fakulteta.

Način izbora predmeta iz drugih studijskih programa: Izbor se vrši sa liste izbornih predmeta doktorskih studija Fakulteta i/ili Univerziteta, u dogovoru sa mentorom, a u skladu sa Pravilnikom o prijavljivanju predmeta Fakulteta.

Cilj: Osnovni cilj doktorskih studija sociologije jeste to da se kandidati po njegovom završetku mogu bez teškoća, ravnopravno i kompetentno, uključivati u naučnu zajednicu, kako u našoj zemlji tako i u svetu, i tako doprinositi razvoju svoje discipline, opšteg naučnog znanja, kao i društva u celini. Da bi se taj opšti cilj postigao, studij se usmerava na više posebnih ciljeva. Sticanje naučne kompetencije podrazumeva nekoliko elemenata: - produbljeno upoznavanje studenata sa ranijim i postojećim temeljnim fondom socioloških znanja, kao i, posebno, s najnovijim teorijskim i istraživačkim orijentacijama u sociologiji i srodnim društvenim naukama; - ovladavanje ključnim opštim naučnim pretpostavkama na epistemološkom i metodološkom planu, kao i na planu istraživačkih tehnika; - upoznavanje sa naučnim dostignućima u srodnim oblastima društvenih nauka (antropologija, istorija, ekonomija, psihologija itd.), i to kako onima koje razvijaju saznanja komplementarna područjima od posebnog interesa za kandidata tako i onima koje su neophodne za tumačenje šireg konteksta u kojem se odvijaju (pa tako mogu i objasniti) složeni društveni procesi; - razvoj sposobnosti za kritičku evaluaciju kako postojećih znanja, teorijskih i metodoloških pretpostavki, kao i prikupljenih činjenica, tako i vlastite istraživačke rutine, jer se samo na taj način može oblikovati samostalan naučni pristup društvenim činjenicama, koji je pretpostavka za kreativno mišljenje, pa tako i za bavljenje naukom. S obzirom na to da je za savremene, a posebno društvene nauke, karakteristično postojanje niza alternativnih (međusobno suprotstavljenih) teorija, poseban cilj studija biće upoznavanje kandidata sa njihovim osobenostima, prednostima i nedostacima, kako bi se razvila svest o pluralizmu naučnih pristupa, nužnosti tolerancije za teorijske razlike, mogućoj teorijskoj plodnosti koju postojeće razlike mogu podsticati, ali i neophodnosti nastojanja da se pronađe – za dati nivo istorijskog razvoja nauke – najrelevantnije stanovište za tumačenje različitih društvenih procesa. Najzad, poseban cilj doktorskih studija sociologije mora biti razvijanje svesti o društvenoj utemeljenosti nauke, kako u tom smislu što je društvo specifično istraživačko polje discipline, te što je sam teorijski i metodološki aparat ove nauke društveno-istorijski uslovljen (promenljiv itd.) nego i po tome što se unutar sociologije mora održavati svest o društvenoj odgovornosti nauke – na planu nastojanja da se pronađu objašnjenja za relevantne društvene probleme, ali i predlozi potencijalnih rešenja za te probleme.

Osnovni ishod doktorskih akademskih studija sociologije je osposobljavanje kandidata za sistematsko, konzistentno i kritičko istraživanje teorijskih, istorijskih i empirijskih problema društva. Tu sposobnost kandidat demonstrira vlastitom obradom naučne teme koja je značajna za disciplinu. Lista obaveznih i izbornih studijskih područja, odnosno predmeta, sa okvirnim sadržajem. U strukturi kurikuluma postoji samo jedan obavezan predmet – Opšta sociologija. Pored ovog predmeta kandidati su u obavezi da pohađaju i polože još dva predmeta – Istorija socioloških teorija i Metode istraživanja društvenih pojava. Izborni predmeti omogućavaju razvoj specifičnih socioloških znanja (iz područja sociologije politike, kulture, porodice,obrazovanja, ekonomske sociologije, urbane sociologije, socijalne patologije, studija roda), kao i negovanje interdisciplinarnosti (što se vidi i kroz zastupljenost kurseva iz područja antropologije, istorije, ekonomije itd.). Način izvođenja studija – bodovna vrednost svakog predmeta iskazana u skladu sa evropskim sistemom prenosa bodova. Svaki predmet (jedan obavezni i pet izbornih) nosi po 10 ESPB bodova, 30 bodova nosi izrada i odbrana prijave teme disertacije i 20 ESPB studijski istraživački rad, a za izradu i odbranu teze student dobija 70 ESPB bodova.Bodovna vrednost doktorske disertacije. Ukupna bodovna vrednost – uključujući izradu i odbranu prijave teme, studijski istraživački rad i izradu i odbranu doktorske disertacije – 120 ESPB. Preduslovi za upis pojedinih predmeta ili grupe predmeta Svi studenti mogu upisati bilo koji predmet u okviru studijskom programa doktorskih akademskih studija sociologije. Način izbora predmeta iz drugih studijskih programa na istom ili drugom univerzitetu. U dogovoru sa mentorom student može da na osnovu sklopljenog ugovora o učenju izabere i pohađa predmete sa drugih visokoškolskih ustanova ili visokoškolskih ustanova sa kojima Univerzitet u Beogradu ima potpisane ugovore o mobilnosti studenata.

Kompetencije: Program doktorskih studija sociologije koncipiran je tako da student, po završetku procesa obrazovanja, razvije sposobnost za samostalno, sistematsko i kritičko istraživanje teorijskih, istorijskih i empirijskih problema relevantnih za društvene nauke. Da bi to postigao, student se obučava da dijagnostikuje teorijski i praktično (društveno) relevantna pitanja, da bude u stanju da osmisli teorijski i/ili empirijski istraživački program pomoću kojeg bi ta pitanja proučavao, da poznaje odgovarajuće istraživačke metode i tehnike, kao i metode za obradu podataka, da bude pripremljen da kreativno i originalno interpretira dobijene istraživačke rezultate te da svoje nalaze uključi u postojeći fundus naučnog znanja, da predviđa rešenja društvenih problema i njihove posledice. Studenti će tokom programa steći temeljno sociološko obrazovanje, kao i produbiti razumevanje ključnih problema drugih srodnih društvenih nauka, biće upoznati sa sociološkim istraživačkim metodama i tehnikama, kao i savremenim tehnikama računarske obrade podataka. Posebna pažnja biće posvećena obuci studenata da, posle završetka studija, nastave da prate nova naučna dostignuća i na taj se način aktivno uključuju u međunarodnu naučnu zajednicu. Radi toga, studenti će biti pripremljeni da, na profesionalnom nivou, sarađuju u međunarodnim istraživačkim projektima, kao i da izlažu rezultate svog rada, u knjigama, časopisima, na naučnim konferencijama, javnim predavanjima itd. Na taj način, studenti se kroz program doktorskih studija sociologije osposobljavaju da samostalno i originalno doprinesu razvoju sociološke nauke, kao i naučnom mišljenju uopšte. Posebno mesto u koncipiranju studija ima status sociologije kao nauke koja omogućava samorefleksivnost društva. Stoga, pored izgradnje svesti o tome da sociološko istraživanje podrazumeva neophodnost poštovanja principa etičkog kodeksa dobre naučne prakse, doktorski studij sociologije razvija saznanje o društvenoj odgovornosti sociologa za razvoj društvene zajednice.